Türk Ceza Kanunu'nun 160. Maddesinde, "Malvarlığına Karşı Suçlar" başlıklı bölümünde düzenlenmiştir.
Türk Ceza Kanunu / Malvarlığına Karşı Suçlar/Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf
Madde 160- (1) Kaybedilmiş olması nedeniyle malikinin zilyedliğinden çıkmış olan ya da hata sonucu ele geçirilen eşya üzerinde, iade etmeksizin veya yetkili mercileri durumdan haberdar etmeksizin, malik gibi tasarrufta bulunan kişi, şikayet üzerine, bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Türk Medeni Kanununa göre, kaybolan eşyayı bulan kimsenin birtakım yükümlülükleri bulunmaktadır. Türk Medeni Kanunu madde 769 uyarınca bu yükümlülükler ; "Kaybedilmiş bir şeyi bulan kimse, malın sahibine, sahibini bilmiyorsa kolluk kuvvetlerine, köylerde muhtara bildirmek veya araştırma yapmak ve gerektiğinde ilân etmek zorundadır. Bulunan şey önemli ölçüde değerli ise, her hâlde kolluk kuvvetlerine veya muhtara bildirmek gerekir. Oturulan bir evde veya işyerinde ya da kamu hizmeti görülen yerde bir şey bulan kimse, bunu o yer sahibine veya kiracıya ya da kamu hizmeti görülen yerde denetim ve gözetim ile görevli olanlara teslim etmek zorundadır."
Yukarıda yer alan kanun maddesinden anlaşılacağı üzere kaybolan eşyayı bulan veya hata sonucu ele geçirdiğini fark eden kişi, makul bir sürede yetkili mercileri haberdar etmelidir. Örneğin, kişinin dikkatsiz davranmak sureti ile kendisinin zannederek başkasının malını alması durumunda, kişinin hatasını fark ettiği anda kanunda düzenlenen yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir. Bu yükümlülükleri yerine getirmeyen kişi diğer şartlarında varlığı halinde " kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf" suçunu işlemiş olacaktır. Peki, kaybolmuş, unutulmuş ve hata sonucu ele geçirilmiş eşya ne demektir?
Kaybolmuş Eşya : Malın malikinin veya zilyedinin taşınırın yerini bilmediği ve egemenlik alanı içinde de olmayan eşyadır. Failin nerede olduğunu bilmediği fakat egemenlik alanı içerisinde olan eşya, malı her an eline geçirebildiğinden dolayı kaybedilmiş eşya değildir.
Unutulmuş Eşya : Belirli bir yerde maliki veya zilyedi tarafınından unutulmuş olmakla birlikte, eşyanın yerinin kimse tarafından bilindiği veya en azından tahmin edildiği ve istediğin an malı geri alabilme imkanının olduğu eşyadır. Nerede olduğunu bilinmediği hallerde, kaybolmuş eşya olarak değerlendirilir.
Hata Sonucu Ele Geçmiş Eşya : Kaza, tesadüf sonucunda malikin elinden çıkan fail tarafından ele geçirilmiş olan eşyadır.
Suçun faili, herkes olabilir; suçun mağduru suç konusu eşya üzerinde zilyetliğine son verilen malik veya malın maliki olmayan ancak zilyetliği elinde bulunduran kimselerdir. Suça konu eşya ise taşınır eşya olmalıdır.
HIRSIZLIK SUÇU ANCAK KASTEN İŞLENEBİLİR
Suçun manevi unsuru kasttır. Bu suçun taksirli haline ilişkin kanunda herhangi bir düzenleme yer almamaktadır. Bu sebeple taksirli halin varlığı durumunda kanunilik ilkesi gereğince cezalandırma gerçekleşmeyecektir.
Yargıtaya göre, failin terk edilmiş olduğu sanısıyla köylerine gelen köpeği alıp beslemesi durumunda, yöresel koşullar dikkate alındığında suç kastından söz edilemez. (Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2002/5328 E. 2002/5860 K. , 17.6.2002 T.)
HIRSIZLIK SUÇUNDA HUKUKA UYGUNLUK
Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddelerinde hukuka uygunluk halleri düzenlenmiştir. Bu maddelere göre; kanun hükmünü yerine getirme, hukuka uygun emrin yerine getirilmesi, meşru savunma, hakkın icrası ve ilgilinin rızası hukuka uygunluk halleridir.
Meşru savunma ve zorunluluk hali bu suç bakımında uygulama alanı bulmaktadırç.
BENZER DİĞER SUÇLAR
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçunda, mağdur kendi kusuru ile mal üzerindeki zilyetliği yitirmiştir ve bunda failin herhangi bir eylemi yoktur. Eşya mağdurun egemenlik alanından çıkmıştır. Oysa hırsızlıkta taşınır mal mağdurun egemenlik alanındadır.
ÖRNEK: Otobüste unutulan eşyanın muavin tarafından alınması hırsızlık suçunu oluşturur. Zira, mağdurun eşyaya ulaşma olanağı olduğu gibi, muavin de bu eşyanın yolculardan birine ait olduğunu bilmektedir.
SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA SÜRECİ
Hırsızlık suçunda görevle mahkeme ASLİYE CEZA MAHKEMESİDİR. Bu suç için bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası öngörülmüştür. Uzlaştırma, hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulama alanı bulabilir. Dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır.
Av. Yılmaz GÜNEŞ